www.dawnygarnizonpoznan.fora.pl

major Misiaczek

Część wydzielona z wątku dotyczącego Bitwy o Poznań.

Rotmistrz

Szukałem informacji o AK w styczniu i lutym 1945 roku w Wielkopolsce. W tym czasie świadomość wielkopolan była taka: armia sowiecka wyzwoli Polskę i sobie pójdzie. Nic bardziej naiwnego. 12 stycznia 1945 roku ruszyła z nad wisły wielka ofensywa Armii Czerwonej. W Poznaniu stoją z bronią u nogi w ramach AK; 57 i 58 Pułk Piechoty oraz 7 Pułk Strzelców Konnych - prodziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Prof. Zbigniew Pilarczyk mówi " zorganizo-wana" pojęcie to jest nieco enigmatyczne z uwagi na bardziej złożone warunki w Wielkopolsce niż w Generalnym Gubernatorstwie. 7 lutego 1945 roku środowiska AK nawiązały kontakt z Armią Czerwona.

Porucznik Jerzy Kieszczyński i por. Mieczysław Patzer zwrócili się do generała Afa-nasija Szemienkowa, dowódcy zgrupowania wojsk sowieckich walczących o Poznań, z propozycją werbunku Polaków do oddziałów pomocniczych. Ta propozycja została przez Szemienkowa odrzucona. Wróciła jako inicjatywa dowódców lokalnych odcinków, werbujacych Polaków jako zwiadowców czy przewodników.

nosferatu

To bardzo ciekawe informacje. Czy mogę prosić o podanie źródeł pisanych?

Wielkopolska AK miała szczególnie ciężko w związku z masowymi wysiedleniami Polaków do GG, zwłaszcza tych z wyższych klas społecznych. Ponadto, zaliczyła kilka poważnych wpadek - dekonspiracji. Dotąd więc stykałem się ze stwierdzeniami, że nie udało się stworzyć dużych jednostek AK na terenie Wielkopolski, a łączność z powodu ciągłych wpadek szwankowała.

AK starała się odtworzyć jednostki przedwojenne, ale najczęściej nie udawało się osiągnąć znacznego procenta stanów. Nawet w tzw. "Korpusie Warszawskim" podczas powstania warszawskiego, niektóre dywizje i pułki nie miały pełnych stanów. Jestem więc bardzo ciekaw jaki był stan tych oddziałów: 57 i 58 pp AK oraz 7 psk AK...

Generał Szemienko był dowódcą 29 Korpusu Strzeleckiego Gwardii z 8 AGw i jemu powierzono ogólne dowództwo nad zdobyciem Poznania. O jego odmowie współpracy z AK nie słyszałem, ale z pewnością miało to podłoże takie, żeby organizatorem tego werbunku Polaków były władze komunistyczne z Lublina i tzw. milicja. Ponadto oddolnie do oddziałów szturmowych Armii Czerwonej przyjęto wielu poznaniaków: ochotników i przewodników.
Szemienko, ani żaden inny dowódca sowiecki nie mógł na własną rękę nawiązać współpracy z AK, nawet gdyby chciał i widział w tym sens, bo oznaczałoby to pośrednio uznanie suwerenności polskich władz nad naszym terytorium oraz uznanie AK za kombatantów - armię sprzymierzoną. Nie po to Stalin wstrzymał w sierpniu 1944 roku cały front wschodni i nie po to pozwolił wyrżnąć i wypalić Warszawę Niemcom, aby teraz dopuścić do oficjalnych kontaktów z AK jako armią sprzymierzoną.

major Misiaczek

Mamy tu kilka wątków.
1. Dnia 19.01.1945 w m.p. Kwatery Głównej (Częstochowa), d-ca Armii Krajowej płk. Leopold Okólicki "Niedźwiadek", wydał rozkaz o rozwiązaniu AK; tym samym, wszelkie plany udziału zwartych oddziałów w dalszym wyzwalaniu Polski spod okupacji hitlerowskiej okazały się nieaktualne. Rozkaz nie dotarł do wszystkich komórek, ale do większości tak.
2. Po ostatnich wielkich wsypach w "Pałacu" (Poznański Okręg AK) jeszcze na jesieni 1944 i likwidacji jej d-cy (Kowalówka), środek ciężkości działań organizacyjnych znajdował się w Ostrowie Wlkp.
3. Przewidziane do odtworzenia jednostki osadzone w terenie, w Wielkopolsce pozostawały "na papierze", a całkowity brak wyszkolonej kadry (likwidacja ośrodków zapasowych w 1939 r., wysiedlenia całych rodzin do GG, eksterminacja ludności Polskiej i zastępowanie jej "Niemcami bałtyckimi" itp. spowodowało, że procent ludności rodzimej na terenie "Kraju Warty" był stosunkowo niewielki, utrudniając tym samym wiele działań konspiracyjnych.
4. Pomimo tych przeszkód, jeszcze w latach 80-tych (pierwszy raz spotkałem ich w żabikowskim obozie, kiedy biskup Etter - sam b. więzień - odsłaniał i święcił krzyż i dwa głazy pamiątkowe ku pamięci AK i Szarych Szeregów 3.09.1981) rozmawiałem z żołnierzami poznańskiego AK twierdzącymi, że do sowieckiego d-cy zameldowały się dwa pełne plutony uzbrojonych AK-owców, których użyto do szturmu (pomijam pomagających przy zasypywaniu fos itp.). Po walkach, nie można się ich było doliczyć; kilku podobno wcielono do MO, reszta "wyjechała na polarne niedźwiedzie", prawdopodobnie tymi samymi transportami co jeńcy niemieccy.

nosferatu

Najbardziej interesuje mnie dokładny przebieg tej próby nawiązania kontaktu pomiędzy AK i dowództwem sowieckim 7 lutego 1945 roku. Kto z kim i gdzie? Już wtedy chyba funkcjonowała sowiecka komendantura miasta z jakimś pułkownikiem na czele.

major Misiaczek

Wiem, że po wcześniejszych doświadczeniach "współpracy" z Sowietami, nikt już poważnie w tym okresie nie mógł traktować "szczerych chęci" współpracy z ich strony. Żadnej scentralizowanej akcji nie było i nie mogło być. Decyzję (zgodnie z ostatnim rozkazem Komendanta Armii Krajowej) podejmowali lokalni dowódcy, czyli niższego szczebla. Oddziały, o których pisał powyżej Włodek (nie wiem, kogo cytuje, ale określenie "z bronią u nogi" kojarzę), były "przewidziane do odtwarzania" w naszym terenie, ale w ramach planowanego w latach wcześniejszych powstania (jak na terenach wschodnich - zabranych, czy w Warszawie), do którego nie doszło z wielu powodów. Jest to z resztą dowód na planowe wskrzeszanie Wojska Polskiego, mając perspektywę połączenia jednostek działający za granicą z tymi, które będzie można uzupełnić krajowym poborem w kraju. Dlatego szkolono kadrę "na wyrost", przygotowując struktury do powszechnej mobilizacji. Dlatego również nie dublowano jednostek (np. 15 p.uł. istniał w II KP we Włoszech).
Na terenie Wielkopolski dochodziło do samorzutnych akcji przystępowania do akcji wyzwoleńczej (największej chyba na terenie Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie działała Komenda PAŁAC-u, czyli Poznańskiego Okręgu Armii Krajowej, przeniesiona tam po kolejnych wsypach w samym Poznaniu), ale były to zazwyczaj oddziały góra w sile plutonu. To one nawiązywały kontakt z oddziałami sowieckimi i ich los zależał od tychże decyzji. Dróg po ujawnieniu się było kilka: włączenie się w nurt nowej władzy (wojsko, MO), zdanie broni i otrzymanie poświadczenia o ujawnieniu (i stały nadzór), wywózka (najczęściej bez wyroku), dochodzenie, śledztwo i wyrok (pod byle powodem wyssanym z palca) lub trwanie w konspiracji. Nie należy się dziwić z drugiej strony, że sowieccy komendanci nie chcieli rozmawiać z przedstawicielami wrogiej im opcji (mieli już własny PKWN), a pojawienie się w strefie przyfrontowej jakichkolwiek oddziałów zbrojnych traktowali jako przejaw wrogości. Dla nich to był już teren Rzeszy, na który od 1944 zrzucano spadochronowe oddziały zwiadowcze, w celu rozpoznania również lokalnych organizacje podziemnych (politycznych i zbrojnych), jako potencjalne zagrożenie dla nowej władzy. Z tych to właśnie powodów, dowódca wyższego szczebla odmawiał możliwości współpracy (konieczność uznania struktury Polskiego Państwa Podziemnego z własną siłą zbrojną), ale lokalni d-cy przyjmowali ten sam oddział jako "cywilną ludność" do oddziałów pomocniczych, pod ich ścisłym nadzorem (duża nieufność).

nosferatu

Najpierw to chciałem wkleić w temacie mostu starołęckiego, ale po zastanowieniu się wklejam tu.
FNarodowe Archiwum Cyfrowe nędzne ma zbiory odnośnie Poznania, ta fotka jest podpisana jako pochodząca z archiwum Stefana Bałuka dotyczące pociągów wykolejonych przez AK. Podpis: stacja Poznań-Starołęka 15 września 1943 r. Gdzie to jest? Kluczowe są w tle jakieś zabudowania. Na moim sprzęcie nie mogę dojrzeć.

[link widoczny dla zalogowanych]

major Misiaczek

Jest to widok od zablokowanego przejazdu kolejowego w kierunku Małej Starołęki. Była to dość spektakularna akcja. Spowodowała zablokowanie linii kluczborskiej (ostrowskiej) w obu kierunkach (wraz ze świeżo wybudowaną południową obwodnicą kolejową węzła poznańskiego). Spiętrzone wagony i lokomotywy (widać zniszczenia) rozszczepiano przez kilka dni. Przy wielkich nakładach sił i środków naprawiano uszkodzone torowiska i instalacje. Zablokowany był również przejazd wraz z drogą do Głuszyny - Krzesin. Wszystko zostało zorganizowane przez grupę dywersyjną miejscowego AK w ten sposób, że wyglądało na zwykły wypadek kolejowy, a nie akt dywersji. Zostały po prostu poluzowane odpowiednie śruby na podkładach i przy rozjazdach. Obliczenia były na tyle precyzyjne, że kolizja nastąpiła w momencie wjazdu dwóch składów towarowych z przeciwnych kierunków na uszkodzone odcinki torów pomiędzy stacją, przejazdem kolejowym, a przyczółkiem mostowym. Śledztwo służb niemieckich niczego nie wykazało. Exclamation

Większość akcji dywersyjnych w Kraju Warty przeprowadzano właśnie w ten sposób, by podtrzymywać w Niemcach przeświadczenie o braku zagrożenia ze strony Podziemia.