www.dawnygarnizonpoznan.fora.pl

major Misiaczek

Według mojej wiedzy, jednostki, dla których Poznań był garnizonem macierzystym (w większości) do mobilizacji 1914 roku to:
6. Pułk Grenadierów Hrabiego Kleista von Nollendorfa (1. Zachodniopruski)
46. Pułk Piechoty Hrabiego Kirchbacha (1. Dolnośląski) Posen/Wreschen
47. Pułk Piechoty Króla Bawarii Ludwika III (2. Dolnośląski) Posen/ Schrimm
6. Forteczny Oddział Karabinów Maszynowych
1. Królewski Pułk Strzelców Konnych
20. Pułk Artylerii Polowej (1. Poznański)
5. Pułk Artylerii Pieszej (Dolnośląski)
29. Forteczny Batalion Saperów (Poznański)
8. Forteczna Kompania Łączności Telefonicznej
5. Dolnośląski Batalion Taborowy
2. Batalion Lotniczy Posen/Graudenz/Königsber

Wszystkie oczywiście wchodzące w skład V Korpusu Armii, którego dowództwo, sztab i większość służb również znajdowały się na terenie garnizonu/twierdzy.
Proszę o ew. uzupełnienie i wtedy (według potrzeb) pociągniemy ich temat w osobnych rozdziałach.

nosferatu

To ja podam spis ze źródła niemieckiego - nazwy jednostek w brzmieniu oryginalnym, pod spodem jednostka, która przejęła tradycje w Reichswehrze:

Grenadieren Rgt. Graf Kleist von Nollendorf (1 Westpr.) Nr 6 (data powstania jednostki: 1772)
tradycje: 10. Inf. Rgt. 8 - Goerlitz

Infanterie Rgt. Graf Kirschbach (1 Niedeschles.) Nr 46 (1860)
11. Inf. Rgt. 1 - Gumbinnen

Infanterie Rgt. Konig Ludwig III. von Bayern (2 Niedeschles.) Nr 47 (1860)
5. Inf. Rgt. 8 - Glogau

Fest. Maschinengewehr Abteilung 6 (Z. v Inf. Rgt. Koenig. Lv. III. v. Bay. Nr. 47) (1913)

Regiment Koenigs Jaeger zu Pferde Nr. 1 (1901)
A. R R 10 - Zuellichau

1. Posensches Feldartillerie Regiment Nr. 20 (1872)
4. A R 3 - Frankfurt O.

Niederschlesisch Fussartillerie Regiment Nr 5 (1865)
6. A R 3 - Frankfurt O.

Posensches Pionier Bataillon Nr. 29 (1913)
2. Pi 3 - Kuestrin

Festungs Fernsprech Kompagnie Nr. 8 (1913)

Niederschlesische Train Abteilung Nr. 5 (1853)
4. F 3 - Kuestrin

Namawiam od dawna, aby nie tłumaczyć prosto Abteilung jako batalion, bo Abteilung znaczy oddział. Ale w Polsce się przyjęło potocznie pisać na wszystko batalion i koniec...

major Misiaczek

Moim zdaniem, jedno drugiego nie wyklucza. W polskiej nomenklaturze jest to kwestia rozszerzona. Jednostki samodzielne mogą/mogły istnieć na różnym szczeblu i jeśli (przynajmniej w okresie międzywojennym) były samodzielne, to otrzymały prawo posiadania sztandaru (to już był jakiś wyznacznik). Dlatego od połowy lat trzydziestych nastąpił prawdziwy "wysyp" nadawania sztandarów oddziałom broni dotychczas ich nie posiadających (artylerii, br. pancernej, służb, szkół wojskowych itp.) Objęła ta akcja samodzielne bataliony (np. saperów), ale również pułki i dywizjony artylerii (w tym przypadku Dywizjony Artylerii Konnej jako jednostki samodzielne). Dywizjony Artylerii Lekkiej zgrupowane w pułkach (PAL-ach) takiego prawa nie posiadały. Idąc tym torem, dla pułku, jako samodzielnej jednostki, przyjmujemy nomenklaturę ODDZIAŁ i jego PODODDZIAŁAMI będą bataliony, kompanie, dywizjony, szwadrony, plutony itp. Ale już dla samodzielnego batalionu, któRy będzie również ODDZIAŁEM, pododdziałami będą poszczególne kompanie i plutony; dla samodzielnego DAK-u poszczególne baterie, itd. Nie wiem, jak odpowiednio wyglądało to w armii niemieckiej (tam każdy batalion piechoty np. posiadał własny sztandar).
Przechodząc na system NATO-wski (brygadowy jako jednostek), wszystkie pułki zostały zlikwidowane! Teraz w strukturze (jak w systemie anglosaskim, również dotyczyło to PSZ na Zachodzie podczas II w.ś.) występują jako ODDZIAŁY brygady, a w ich skład wchodzą PODODDZIAŁY w sile batalionów, kompanii, plutonów i służb.
Będąc w wojsku miałem przyjemność służyć w "stacji" w sile plutonu, na prawach samodzielnego batalionu podlegającego bezpośrednio pod DWLot, a dowodził naszą kilkunastoosobową bandą pułkownik. Taka heca ;0)

nosferatu

Nie.
Chodziło mi tylko o kwestię tłumaczenia. Po prostu z niemieckiego abteilung powinniśmy tłumaczyć jako oddział, a batalionem jest bataillon.

A u nas często się przyjęło pisać: samodzielny batalion dział szturmowych, gdy w oryginale jest to po prostu samodzielny oddział dział szturmowych. I tu jest pies pogrzebany - a dlaczego? Bo gdybyś chciał być purystą wojskowo-językowym, to byś wiedział, że np. działa szturmowe w Wehrmachcie były jednostką artylerii i jeśli już w ogóle nie stosować nazwy oddział, to jedyne inne uprawnione tłumaczenie może brzmieć: samodzielny dywizjon dział szturmowych. Ale w żadnym razie batalion!

Podobnie z często spotykaną niemiecką jednostką dywizyjną - oddziałem rozpoznawczym ewentualnie dywizjonem rozpoznawczym. Większość polskich autorów napisze o niej: batalion rozpoznawczy. Ostatnio na szczęście Karalus w swoich wydawnictwach zaczął wreszcie tłumaczyć poprawnie i pisze oddziały, kiedy w oryginale jest abteilung. A pamiętać należy, że te jednostki w zasadzie mogły być zaliczane do tzw. jednostek szybkich w Niemczech, a więc trzebaby stosować nazewnictwo kawaleryjskie. A w kawalerii stosuje się nazwę dywizjon zamiast batalionu!

Potoczne i tradycyjne w polskiej literaturze mieszanie pojęcia batalionu i oddziału dla jednostek wsparcia, jest więc moim zdaniem niesłuszne i niewskazane. Tym bardziej w w bardziej fachowej polskiej literaturze wojskowej pisze się jednak tradycyjnie o oddziale/dywizjonie rozpoznawczym, a nie batalionie rozpoznawczym. Więc nie ma nawet polskiej normy językowej (języka fachowego) uzasadniającej przezywanie abteilungu batalionem. W polskim języku fachowym też jest podział na bataliony i oddziały!
To, że batalion to odpowiednik dywizjonu i oddziału nie upoważnia moim zdaniem do swobodnego mieszania tych nazw.

A więc w twoim zestawieniu przyczepiłbym się na razie tylko do batalionu taborowego.
Moim zdaniem poprawna polska nazwa powinna brzmieć:
5 Dolnośląski Oddział Taborów (lub Taborowy), albo Dywizjon Taborów ale nie batalion!

Batalionu lotniczego w moim zestawieniu nie znalazłem, więc nie wiem, jaka była jego oryginalna nazwa. Natomiast batalion saperów był oryginalnie batalionem...

Natomiast ty chyba uważasz, że nazwa oddział stosować należy tylko w ogólnym opisie w kontraście do pododdziału. Ja proponuję jednak w odniesieniu do tłumaczenia jednostek niemieckich używać określenia Oddział, jako wiernego tłumaczenia nazwy jednostki. No chyba, że będziemy pisać dywizjony lub bataliony, z wykluczeniem stosowania nazwy oddział. Wtedy będzie prosto: piechota i wywodzące się z niej oddziały saperów i ckm - to są mogą być bataliony. Ale należące do wojsk szybkich albo artylerii oddziały artyleryjskie lub rozpoznawcze lub taborów - powinne być nazywane dywizjonami.

Kiedyś czytałem też fachowe wyjaśnienie różnicy pomiędzy regimentem i pułkiem. Tylko nie zapamiętałem w jakiej książce i teraz nie potrafię dokładnie przytoczyć. Ale wiem, że gdy germanista z Muzeum żabikowskiego Krzysztoń napisał książeczkę w serii Festung Posen i nazwy niemieckie przetłumaczył jako: 7 regiment piechoty; to popełnił gruby błąd językowy i fachowy. Bo w języku polskim, powinniśmy dla jednostek XIX i XX wiecznych pisać pułk! Natomiast regiment - to nazwa niemiecka (i angielska) pułku. Natomiast polska nazwa (z języka obcego) regiment funkcjonowała w odniesieniu do cudzoziemskiego autoramentu tylko do Sejmu Czeroletniego, który zniósł podział na autoramenty. Po czym etat z 22 maja 1792 zniósł nazwę regiment zostawiając tylko pułk (dawniej odnoszący się tylko do polskiego autoramentu). Na skutek bałaganu ostatnich lat I RP nazwę regiment (dla piechoty i gwardii konnych) nosiły jeszcze przez 2 lata pułki w powstaniu kościuszkowskim.

P.S.
I jeszcze jedno - w moim źródle występują same skróty i teraz myślę, co oznaczają skróty jednostek, które przejęły tradycje jednostek poznańskich. To jest taki układ:
0 X X 0
gdzie X X - to określenie pułk piechoty lub pułk artylerii, a ostatnia cyfra to numer tego pułku. Natomiast pierwsza cyfra, to będzie najprawdopodobniej numer korpusu (Okręgu Wojskowego do 1939 roku).

Zwracam też uwagę, że forteczny oddział karabinów maszynowych został wyodrębniony z 47 pułku piechoty w 1913, co wyraźnie wynika z mojego źródła.

Ringstand

Yard

Foto podpisane:
Niederschlesisches Fußartillerie-Regiment Nr. 5
a więc tłumacząc:
5 Dolnośląski Pułk Artylerii Pieszej
a więc:
Posen
więc:
Golęcin
poznajecie te sosny?

[link widoczny dla zalogowanych]

major Misiaczek

W brew pozorom, koszary wydające się takie same, są charakterystyczne w wielu szczegółach. Ceglana podmurówka w połączeniu z jasnym "barankiem" (tynk) + sosny, na które zwróciłeś uwagę i wszystko jasne! Razz

nosferatu

Jan Kasztelan
Tytułem wtrącenia, o byłym żołnierzu tego pruskiego 5 pułku artylerii pieszej, podam link do jego biografii. Już kiedyś poznałem bohaterskie dzieje polskiego oficera, powstańca wielkopolskiego, oficera kontrwywiadu Dowództwa Floty - nadrzędnego dowództwa na polskim wybrzeżu w roku 1939, zamordowanego w wyniku wydania go z oflagu w ręce gestapo i sądu niemieckiego, ale nie wiedziałem, że to artylerzysta z tego poznańskiego pułku...

[link widoczny dla zalogowanych]

Daję tutaj też przy okazji link do artykułu o lotnisku Ławica, bo bardziej jest o garnizonie niż twierdzy. Zostałem zaskoczony, bo dowiedziałem się, że lotnisko powstało dopiero w 1913 roku!!! A ja myślałem, że już Dobrawa sprowadziła pierwsze latawce.

[link widoczny dla zalogowanych]

major Misiaczek

Ciekawa strona z dobrymi ilustracjami.

Jacol

major Misiaczek

Według mojej wiedzy, wszystkie jednostki garnizony, wraz z V Korpusem, opuściły Poznań bezpośrednio po mobilizacji w 1914 roku. Na miejscu pozostały "ośrodki zapasowe" szkolące uzupełnienia i tworzące zawiązki jednostek zapasowych. Rzuciłem okiem i zaciekawiło mnie, gdzie ta defilada mogła się odbyć. Question

Może więc doszło do "zbratania frontowego"? Wysłałem zapytanie do kolegów z Bawarii.

Jedna poprawka! Pułk (regiment) nie był imienia króla, tylko król Bawarii był jego "szefem" (oczywiście honorowym). Różnica dość zasadnicza. Wink

major Misiaczek

Nasz kolega Peter sugeruje, że pocztówka może być wcześniejsza (właśnie z 1913), a wysłana w 1916. Król to ten starszy jegomość z siwą brodą i laską, przyjmujący defiladę. Jeszcze postara się sprawdzić czy znajdzie dodatkowe szczegóły.

Jacol

Ludwig III jest charakterystyczny przede wszystkim dzięki brodzie Smile

Ale dzięki za zapytanie Smile

Szkoda tylko, że tak ciężko zidentyfikować miejsce owej defilady (a dla mnie jako nierodowitego poznaniaka to niemożliwe).
W internecie nic nie można na temat tej wizyty nic znaleźć w każdym razie (albo słabo szukam) Razz

major Misiaczek

Biorąc pod uwagę, że pułk stacjonował po sąsiedzku z 6. grenadierów "przez Bukowską" (zespół czerwonych budynków w kwadracie Bukowska - Kraszewskiego - Jackowskiego - Wawrzyniaka; dzisiejszy Sąd Rejestrowy, Hala AZS - d. ujeżdżalnia, część Starostwa (przejęta wcześniej przez zakłady mundurowe / Modena), to może być w pobliżu. Aleja szeroka, więc obstawiam dzisiejszą Przybyszewskiego. Wysoki komin od Nowego Zakładu Diakonisek? Jest czego szukać. Smile