www.dawnygarnizonpoznan.fora.pl

major Misiaczek

Poznański garnizon w okresie międzywojennym w kwestii posługi duszpasterskiej nie odbiegał od innych w Polsce. Będąc państwem wielonarodowościowym i wielowyznaniowym, armia była zobowiązana (konstytucją i przepisami szczegółowymi) do zapewnienia właściwej posługi duchowej żołnierzom powoływanym do służby wojskowej. Duszpasterze wojskowi swą opieką obejmowali nie tylko żołnierzy służby zasadniczej oraz zawodowych z ich rodzinami. Nieśli posługę również pozostającym po za jednostkami wojskowymi np. w więzieniach, aresztach i szpitalach, również emerytom i pracownikom wojskowym, oraz weteranom.
Siedziba Szefostwa Duszpasterstwa „Poznań” znajdowała się w budynku tzw. Koszar św. Wojciecha (późniejszych Babińskiego) przy pl. Działowym 2., czyli w przejętym w 1801 r. przez pruskie władze wojskowe klasztorze Karmelitów Bosych. W okresie międzywojennym, Duszpasterstwo katolickie podlegające pod Ordynariat Polowy WP, obejmowało Kościół rzymskokatolicki oraz trzy kościoły uznające biskupa Rzymu za swego zwierzchnika: Kościół greko-katolicki, Kościół ormiański i Kościół obrządku bizantyjsko-katolickiego (dwa ostatnie nie posiadały przedstawicielstwa na terenie Poznania). Przy VII DOK działał poznański dekanat wyznania rzymskokatolickiego obejmujący 5 parafii wojskowych: Poznań, Gniezno, Kalisz, Leszno, Ostrów Wlkp. Proboszcz parafii miał do pomocy w codziennej posłudze kapelanów pomocniczych. Od lat trzydziestych, kapelani kawalerii byli zobowiązani uczestniczyć ze swoimi jednostkami w manewrach.
W związku z napływem z kresów rekrutów pochodzenia ukraińskiego, w roku 1926 utworzono w Poznaniu garnizonową parafię greko-katolicką pod wezwaniem św. Stefana, wspólną dla DOK VII i VIII. Była to jedna z ośmiu parafii wojskowych tego obrządku (Jarosław, Kraków, Lwów, Łódź, Poznań, Przemyśl, Stanisławów, Warszawa). Łącznie tworzyły one odrębny dekanat greko-katolicki, podlegający bezpośrednio Ordynariatowi Polowemu WP. Sąsiadujący z dawnym klasztorem kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca (pl. Działowy 1.), od momentu odzyskania niepodległości posiadał status katolickiego kościoła garnizonowego. Funkcję tę pełnił zresztą już za czasów pruskich, jednak jako ewangelicki. Obecnie był miejscem modlitwy katolików wyznania rzymsko- i greko-katolickiego.
Przy DOK VII znajdował się szef Duszpasterstwa Ewangelickiego OK z Kościoła Ewangelicko-Augsuburskiego podlegający bezpośrednio pod szefa Głównego Urzędu Duszpasterstwa Wyznania Ewangelicko-Augsburskiego. Na potrzeby ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego w latach 1920-1939 służył kościół zboru ewangelicko-luterańskiego (zwanego staroluterskim) przy ul. Ogrodowej 6. Żołnierze wyznania ewangelicko-reformowalnego, również korzystali z tej świątyni i jej kapelana. Działała tu również cywilna polska parafia ewangelicko-augsburska.
Na szczeblu DOK urzędował również szef Duszpasterstwa Prawosławnego OK podlegający szefowi Głównego Urzędu Duszpasterstwa Wyznania Prawosławnego. Do posługi duszpasterskiej bardzo licznej grupie żołnierzy wyznania prawosławnego (a w niektórych poznańskich jednostkach uzupełnienia rekrutów dochodziły do 30% stanów z kresów wschodnich) powołano cerkiew garnizonową p.w. św. Mikołaja. Na ten cel przeznaczono byłą stajnię przy ul. Marcelińskiej 20. wyremontowaną gruntownie w 1924 r. (cerkiew znajduje się tam do dziś). I tu upada mit forsowany przez niektórych, że cerkiew w Poznaniu "zbudowano" dla "białych" Rosjan, którzy do naszego miasta przybyli uciekając przed rewolucją(!).
W 1939 roku stanowisko szefa Duszpasterstwa Mojżeszowego OK łączył dla DOK IV, VII i VIII rabin (odpowiednik kapitana) Salomon Drimer. Podlegał on szefowi Głównego Urzędu Duszpasterstwa Wyznania Mojżeszowego (w 1939 r. p.o. szefa Głównego Urzędu Wyznania Mojżeszowego - starszy rabin II klasy Baruch Steinberg). Żołnierze wyznania mojżeszowego w Poznaniu swoje posługi odprawiali w Nowej Synagodze przy ul. Wronieckiej.
Przeglądając rozkazy Komendy Garnizonu Poznań z tego okresu, dowiadujemy się o tym, na jakich miejscach, o konkretnej godzinie następuje zbiórka chętnych w celu udania się na nabożeństwo poszczególnych wyznań i który oficer/podoficer odpowiedzialny jest za sformowanie i przeprowadzenie kolumny do i ze świątyni oraz powrót do miejsca zakwaterowania. Wyznaczenie prowadzącego kolumnę (oficer/podoficer) zależało od liczebności kolumny potencjalnych "pobożnych", przy czym dbano, by funkcyjny był wyznania jak podlegli mu żołnierze.

nosferatu

Dysponuję historią parafii katolickiej na Górczynie, w której jest wzmianka o tym, że ksiądz Józef Jasiński, długoletni powojenny proboszcz tej parafii, oraz budowniczy kościoła na osiedlu Kopernika, był do 1939 roku kapelanem 57 pp.

Ponadto imieniem tego księdza nazwano park na przedpolu fortu VIIIa przy kościele na osiedlu Kopernika

major Misiaczek

Odszukałem ciekawe informacje odnośnie ewangelickich duszpasterzy poznańskiego garnizonu.
Józef Mamica (ur. 13 sierpnia 1878 w Pruchnej na Śląsku Cieszyńskim, zm. 3 sierpnia 1940 w Mauthausen-Gusen) – polski duchowny luterański, proboszcz Wojska Polskiego – ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. (w 1932 r. zajmował 1 lokatę na liście starszeństwa duchowieństwa wojskowego wyznania ewangelicko-augsburskiego).
Brał udział w II i III powstaniu śląskim. W 1920 r. został kapelanem wojskowym jako proboszcz ewangelicki Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII z siedzibą w Poznaniu, obejmującego województwa poznańskie i pomorskie. Prowadził również duszpasterstwo wśród cywilnych ewangelików-Polaków. W latach 1920–1923 był jednocześnie administratorem nowo założonej parafii ewangelicko-augsburskiej w Poznaniu i przyczynił się do powstania kolejnych polskich parafii w Toruniu (1921), gdzie był administratorem do 1925 r. i w Bydgoszczy (1922), ponadto odprawiał nabożeństwa w Grudziądzu (1923). W latach 1929–1930 sprawował funkcję kapelana naczelnego WP. Wraz z naczelnym kapelanem WP, ks. Ryszardem Paszko w 1925 r. opublikował Śpiewnik i modlitewnik dla ewangelików w Wojsku Polskim.

Karol Edward Świtalski (ur. 23 października 1902 w Radomsku, zm. 2 czerwca 1993 w Bensheim) – polski duchowny luterański, kapelan Wojska Polskiego – 26 lutego 1931 r. ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 r. i 1 lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania ewangelicko-augsburskiego.
26 lutego 1931 przyjęty został do rezerwy duchowieństwa wojskowego w stopniu kapelana ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 i powołany do służby czynnej na stanowisko pełniącego obowiązki szefa duszpasterstwa wyznań ewangelickich przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu nad Bugiem. 8 grudnia 1935 został mianowany proboszczem przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu, jako następca ks. Józefa Mamicy. Wprowadzony w urząd 23 lutego 1936 w kościele staroluterskim przy ul. Ogrodowej, z którego w okresie międzywojennym korzystała również cywilna polska parafia ewangelicko-augsburska. Nabożeństwa wojskowe odprawiał 3 razy w miesiącu w sali konfirmacyjnej przy kościele, a raz w miesiącu w kościele, wspólnie ze zborem cywilnym, współpracując z ks. Gustawem Manitiusem. Po wybuchu II wojny światowej został przez okupanta pozbawiony funkcji kościelnych i ukrywał się pod przybranym nazwiskiem jako robotnik rolny i urzędnik.

major Misiaczek

Prawdziwe rarytasy; archiwalne fotografie przedstawiające przysięgę wojskową w poznańskim garnizonie z dnia 17-12-1932 r przeprowadzoną prawdopodobnie dla wszystkich nowo wcielonych do jednostek poznańskich. Cała uroczystość odbyła się na dziedzińcu koszarowym opisanym jako 57. pp (szefostwo Karola II Króla Rumunii późniejsze), ale moim zdaniem to główny budynek koszar 58. pp przy ul. Szylinga (po 6. p. gren., dzisiejsza KMP). Świetnie pokazuje, że było to wielkie święto również w wymiarze czysto religijnym, z pełnym poszanowaniem wszystkich wyznań. Przy okazji poznajemy nazwiska obecnych duszpasterzy wojskowych garnizonu. Przysięga jest składana wyznaniami ze względu na różne wersje roty. Sztandary i wyróżnieni złożeniem na nie przysięgi reprezentują poszczególne jednostki.
1) [link widoczny dla zalogowanych]
Przysięgę składają rekruci wyznania mojżeszowego (tylko ta grupa przysięga w nakryciu głowy). Przysięgę odbiera rabin Sonnaben. Po sztandarze i mundurach poznaję, że jest to 15. Pułk Ułanów Poznańskich!
2) [link widoczny dla zalogowanych]
Na sztandar 58. Pułku Piechoty Wielkopolskiej, przysięgają rekruci wyznania ewangelicko-augsburskiego. Przysięgę odbiera ks. proboszcz Józef Mamica.
3) [link widoczny dla zalogowanych]
Na sztandar (starego wzoru) 7. PSKW, przysięgają prawosławni. Przysięgę odbiera ks. Bogaczew. Na pierwszym planie płk Włodzimierz Kownacki - dowódca 7. Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich i Konrad Zembrzuski - dowódca 15. Pułku Ułanów Poznańskich.
4) [link widoczny dla zalogowanych]
Przysięga rekrutów wyznania rzymsko-katolickiego i grecko-katolickiego na broń (stosowana dla oddziałów, którym nie przysługiwał lub jeszcze nie posiadały własnego sztandaru). Przysięgę z ołtarza polowego odbiera ks. dziekan Julian Wilkans i ks. Bogdan Podoliński.
Z prawej widoczni żołnierze składający przysięgę na czołg wolnobieżny FT-17. Grupa po lewej to moim zdaniem artylerzyści, składający przysięgę na działo / armatę (przy szabli i w ostrogach DAK-owcy).

major Misiaczek

Znalazłem na stronie [link widoczny dla zalogowanych] informacje na temat ks. dziekana (ppłk) Józefa Tomiaka, szefa Służby Duszpasterskiej Armii "Poznań". Uczestnik Powstania Wielkopolskiego XII 1918-1919. Po wojnie kapelan 55 pp. W latach 1928-1929 st. kapelan garnizonu Poznań DOK VII. W 1930 proboszcz parafii poznańskiej. Następnie dziekan DOK I w Warszawie. 1 I 1936 mianowany proboszczem. Podczas kampanii wrześniowej 1939 pełnił funkcję szefa służby duszpasterstwa Armii „Poznań”. Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej. Początkowo przebywał w oflagu VII A w Murnau, skąd w XII 1939 wywieziony zostaje do oflagu IX C w Rotenburgu nad Fuldą w Hesji, skąd został wywieziony 17 IV 1940 do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, potem do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie został zamordowany 9 XII 1942.
[link widoczny dla zalogowanych]